سرقت :
عبارت است از ربودن مال متعلّق به دیگری. در قانون مجازات اسلامی، سرقت به دو نوع حدّی و تعزیری تقسیم میشود. سرقت حدّی نوعی از سرقت است که ویژگیها و ضوابط و مجازات آن را قرآن و روایات فقهی ما مشخّص کردهاند و برای تحقق آن لازم است که ۱۴ شرط بهطور توأم وجود داشته باشد(ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی). مجازات چنین سرقتی برای بار اول عبارت است از قطع چهار انگشت دست راست سارق(ماده ۲۷۸قانون مجازات اسلامی). اگر حتی یکی از شروط ۱۴گانه وجود نداشته باشد، سرقت از نوع حدّی نبوده و امکان اجرای مجازات قطع دست وجود ندارد. دراینحالت، سرقت از نوع تعزیری است و مجازات آن بسته به نوع سرقت، متفاوت خواهد بود. هرگاه سرقت دارای شرایط حد نباشد ولی مقرون به تمام پنج شرط زیر باشد ، سرقت تعزیری خواهد بود :
1-اگر سرقت در شب باشد .
2-سارقین دو نفر یا بیشتر باشند .
3-یک یا چند نفر از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند .
4-سارق از دیوار بالا رفته باشد ، یا حرز را شکسته ( یعنی مکانی متناسبی که عرفآ مال برای جلوگیری از سرقت در آن نگهداری می شود را از بین ببرد و مال را بردارد ) ، یا کلید بسازد یا اینکه از عنوان یا لباس ماموران دولتی استفاده کند و یا برخلاف حقیقت خود را مامور دولتی مثلا پلیس معرفی کند یا در جایی که محل سکونت یا مهیا برای سکونت یا توابع آن است سرقت کرده باشد .
5- سارق یا سارقان در حین سرقت به کسی آزار رسانده باشند و یا کسی را تهدید کرده باشند .
در این نوشتار به ادامه بررسی صورتهای مختلف جرم سرقت میپردازیم.
سرقت صرفاً مسلّحانه یا صرفاً همراه با آزار(سرقت دارای ۱ شرط):
مطابق ماده ۶۵۲ قانون مجازات «هرگاه سرقت، همراه آزار باشد و یا سارق، مسلّح باشد به حبس از ۳ ماه تا ۱۰ سال و شلاّق تا ۷۴ ضربه محکوم میشود و اگر جراحتی نیز واقع شده باشد، علاوهبر مجازاتِ واردکردن جراحت، به حداکثر حبس و شلاّق مذکور در این ماده محکوم میگردد».
شدّت آزار در تحقّق این نوع سرقت مهم نیست. از طرفی تهدیدکردن صاحب مال به هر وسیلهای نیز نوعی آزار روحی وی تلقّی میشود و سرقت را به سرقت همراه با آزار تبدیل میکند. علاوهبراین، لازم نیست آزار یا تهدید فقط نسبت به صاحب مال باشد، بلکه اگر سارق فرزند یا همسر یا مستخدم صاحب مال را نیز مورد آزار یا تهدید قرار دهد، سرقت وی از نوع سرقت توأم با آزار خواهد بود. همچنین، آزاررساندن یا تهدیدکردن توسط یکی از سارقین، ظاهراً سرقت کلّ افراد شرکتکننده در سرقت را سرقت همراه آزار میکند؛ منتها ملاک همراه آزاربودن سرقت، از زمانی است که عملیّات سرقت شروع میشود تا زمانی که سرقت خاتمه مییابد و آزار پس از سرقت، مشمول این ماده نیست.
نکته آخر این که اگر سارق از طرف یکی از افراد حاضر در محل مورد حمله و ضرب وشتم قرار گیرد و برای دفاع از جان خود، به کسی صدمه و آزاری برساند، این سرقت، سرقت همراه آزار نخواهد بود.
راهزنی:
راهزنی یا به اصطلاح قطع طریق، نوع خاصی از سرقت است که در آن سارقان معمولاً بیش از یک نفر بوده و در کمین نشسته تا فردی از مکان مورد نظر آنها عبور کند؛ سپس جلوی وی را گرفته و با تهدید و خشونت، مالی را از وی طلب میکنند. مطابق ماده ۶۵۳ قانون مجازات «هرکس در راهها و شوارع به نحوی از انحا مرتکب راهزنی شود، به ۳ تا ۱۵ سال حبس و شلاّق تا ۷۴ ضربه محکوم میشود»
کیف زنی یا جیب بُری:
در این نوع از سرقت، مالی که دزدیده میشود، همراه قربانی است. سارق، در لحظهای که قربانی توجه کافی ندارد، مالی را بهطور مخفیانه از جیب یا کیف وی میرباید. این نوع از سرقت در اتوبوسها و متروها و مکانهای شلوغ، بسیار شایع بوده و مجازات آن بنا به ماده ۶۵۷ قانون تعزیرات، حبس از ۱ تا ۵ سال و شلاّق تا ۷۴ ضربه خواهد بود.
منظور از سرقت ادبی چیست؟
مطابق تبصره ماده 6 قانون مطبوعات 1364:
"سرقت ادبی عبارت است از نسبت دادن عمدی تمام یا بخش قابل توجهی از آثار و نوشتههای دیگران به خود یا غیر،ولو به صورت ترجمه".
سرقت ادبی فقط از نظر لفظ با سرقت عادی مشابهت دارد،ولی جرم جداگانهای محسوب می شود.
چرا که در سرقت تنها عین مال قابل دزدیده شدن می باشد و نه حقوق و منافع موجود در مال.
با این وجود،سرقت ادبی به موجب ماده 23 قانون حمایت از حقوق مؤلّفان و مصنّفان و هنرمندان،جرم انگاری شده است و مستوجب حبس خواهد بود.
ماده 23
هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است 'به نام خود'یا 'به نام پدیدآورنده" بدون اجازه او 'و یا 'عالماً و عامداً بهنام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند' به حبس تأدیبی از شش ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد
جرم خرید وفروش اموال سرقتی:
مطابق ماده ۶۶۲ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ «هر کس با علم و اطلاع یا با وجود قراین اطمینان آور به اینکه مال در نتیجه ارتکاب سرقت به دست آمده است، آن را به نحوی از انحا تحصیل یا مخفی یا قبول کند یا مورد معامله قرار دهد به حبس از شش ماه تا سه سال و تا هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم خواهد شد. در صورتی که متهم معامله اموال مسروقه را حرفه خود قرار داده باشد به حداکثر مجازات در این ماده محکوم میشود.»
مجازات مالخر در جرم سرقت چیست؟
وقتی سرقتی اتفاق می افتد سارق باید مالی که دزدیده را بفروشد یا به قول خودمان آن را اب کند از این رو تعدادی افراد ضمن همدستی با دزدان کار خرید و فروش این اموال را انجام می دهند که در قانون به آنها مالخر گفته می شود و البته بعضی از مالخر ها با دزدان هم دست نیستند ولی دنبال چنین اموالی هستند معمولا معتادینی که لوازم منزل خود را در عوض کمی مواد می فروشند مشتری این مالخر ها هستند..
قانون چه می گوید؟
طبق قانون خریدن مال مسروقه جرم است، اگر کسی این کار را آگانه انجام دهد برابر قانون مجازات اسلامی، تنبیه خاصی برایش در نظر گرفته میشود. در قانون مجازات آمده است که «هرکس با علم واطلاع یا با وجود قراین اطمینانآور به اینکه مال در نتیجه ارتکاب سرقت به دست آمده است آن را بهنحوی از انحا تحصیل یا مخفی یا قبول نماید یا مورد معامله قرار دهد به حبس از شش ماه تا سه سال و تا (74) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»
نحوه شکایت از سرقت تلفن همراه و مدارک مورد نیاز:
اولین و مهمترین اقدامی که بایستی بعد از به سرقت رفتن یا مفقود شدن گوشی موبایل انجام داد، اقدام برای مسدود نمودن (سوزاندن) سیم کارت موجود در گوشی است.
مرحله بعدی ، طرح شکایت در دادسرا است، صاحب گوشی می بایست بلافاصله بعد از به سرقت رفتن گوشی و یا مفقود شدن آن، با مراجعه به دادسرای محل وقوع جرم ، پیگیری موضوع را تقاضا کند.
مدارک لازم برای طرح و پیگیری شکایت در مورد سرقت یا مفقود شدن گوشی تلفن همراه:
_ اصل و دو برگ فتوکپی از فاکتور خرید گوشی
_ اصل و دو برگ فتوکپی از شماره سریال پشت جعبه ( کارتن ) گوشی
_ اصل و دو برگ فتوکپی از کارت ملی شاکی
_ حضور شخص شاکی یا وکیل وی
ضمنا مشترکانی که کارتن گوشی خود را در دسترس ندارند ، بهتر است از هم اکنون از طریق ذیل ، شماره سریال گوشی خود را بدست آورده و آن را برای روز مبادا ، یادداشت کنند زیرا داشتن و ارائه این شماره برای ردیابی گوشی الزامی است.
طریق اخذ شماره سریال گوشی :
شماره گیری کلید ستاره و سپس مربع و پس از ان عدد (۰۶) و دوباره کلید مربع
بعد از طی مراحل اداری مربوطه ، اداره مخابرات از طریق شماره سریال ۱۵ رقمی گوشی ، به پیگیری و ردیابی گوشی اقدام میکند.
درهنگام خرید تلفن همراه به نکات زیر توجه داشته باشید :
- موبایل را از فروشگاه های معتبر که دارای پروانه کسب هستند ، خریداری کنید .
- دقت کنید که گوشی موبایل حتما دارای ضمانتنامه معتبر باشد .
- هنگام خرید، حتما از فروشنده فاکتور خرید مهر شده دریافت کنید.
آیا میدانید سرقت و خیانتدرامانت چه تفاوتی با هم دارند؟
گاه در هنگام طرح شکایت اشخاص نمیتوانند به صورت دقیق تشخیص دهند دقیقاً از چه چیزی میخواهند شکایت کنند و این موضوع میتواند به هنگام مراجعهی آنها به مراجع قضایی، مشکلاتی به وجود آورد. از این رو، در این مطلب به بیان مهمترین تفاوتهای میان سرقت و خیانت در امانت خواهیم پرداخت.
معمولاً یکی از مشکلاتی که در طرح شکایت و تنظیم شکواییه وجود دارد این است که اشخاص نمیتوانند به صورت دقیق تشخیص دهند دقیقاً از چه چیزی میخواهند شکایت کنند. سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری و انتقال مال غیر از جمله جرایمی هستند که در میان مردم عادی که تخصص حقوقی ندارند، نامشان به اشتباه بهجای همدیگر به کار برده میشود. برای مثال شاید شما هم بارها شنیده و یا دیده باشید که اشخاص هر ضرر و زیان مالی را که متوجه آنها میشود، کلاهبرداری مینامند. این موضوع کاملاً طبیعی است زیرا اشخاص عادی دارای تخصص حقوقی نیستند که بتوانند تفاوت میان این جرایم را تشخیص دهند. علاوه بر کلاهبرداری، از پرسشهای مطرحشده چنین برمیآید که برخی از مخاطبان با تفاوتهای موجود در میان سرقت و خیانت در امانت نیز به خوبی آشنا نیستند و همانطور که ذکر شد، این موضوع میتواند بههنگام مراجعه به مراجع قضایی برای طرح شکایت، مشکلاتی برای آنها بهوجود آورد. از اینرو، تصمیم داریم در این مطلب به مهمترین تفاوتهای میان سرقت و خیانت در امانت که میتواند به شناختن آنها از یکدیگر کمک کند، بپردازیم. با ما همراه باشید.
میان سرقت و خیانت در امانت چه شباهتهایی وجود دارد؟
سرقت و خیانت در امانت در کنار کلاهبرداری از مهمترین جرایمی هستند که موضوع آنها مال میباشد و از این رو به آنها جرایم علیه اموال گفته میشود. به عبارت بهتر، این دسته از جرایم اموال و مالکیت افراد جامعه را تحتالشعاع قرار داده و به آن صدمه میزنند. به همین خاطر هم هست که هیچگاه نمیتوان به ربودن انسان سرقت گفت زیرا انسان، مال نیست. از این رو قانونگذار نیز از آن بهعنوان آدمربایی تعبیر کرده است. بنابراین، در هر دوی این جرایم، اموال و مالکیت انسان تحت تأثیر قرار میگیرد. این مهمترین شباهت میان سرقت و خیانت در امانت است. اما تفاوتهای این دو جرم، بیشاز شباهتهای آنهاست. در ادامه به مهمترین این تفاوتها اشاره خواهیم نمود.
مهم ترین تفاوتهای سرقت و خیانت در امانت:
تفاوتهای بسیاری میان این دو جرم وجود دارد، اما مهمترین این تفاوتها که به بازشناسی آنها از هم کمک میکند، عبارتند از:
۱. قانون مجازات اسلامی سرقت را به «ربودن مال غیر» تعریف نموده است. در ربودن، سارق بدون رضایت مالک مال اموال او را با قهر و غلبه از تصرف او خارج میکند. بنابراین، در سرقت ضرورت دارد که مال، قابل نقل و انتقال فیزیکی باشد؛ یعنی بتوان آن را از جایی به جای دیگر انتقال داد. بنابراین نمیتوان گفت که الف، خانهی ب را سرقت کردهاست بلکه صرفاً میتوان گفت که او وسایل خانهی ب را سرقت کرده است. زیرا خانه اگرچه قابل جابهجایی نیست، امّا وسایل آن قابل جابهجایی میباشد. این در حالی است که خیانت در امانت میتواند نسبت به اموالی که قابلیت جابهجایی ندارد، مانند خانه و زمین هم اتفاق بیفتد.
۲. در خیانت در امانت همانطور که از نام آن پیداست، یک رابطهی امانی میان مجرم و بزهدیده وجود دارد. یعنی الف اموال خود را با رضایت و بهصورت امانت در اختیار ب میگذارد و آنها
توافق میکنند که الف در زمان مشخصی این مال را به او بازگرداند یا از آن در راه معینی استفاده کند، اما الف به این توافق و رابطهی امانی پایبند نمیماند و بر خلاف آن عمل میکند. در این حالت میتوان گفت که خیانت در امانت تحقق پیدا کرده است. این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که رابطهی امانی به صورتهای مختلفی میتواند ایجاد شود. برای مثال وکالت، اجاره، قرارداد امانت یا رهن باعث ایجاد رابطهی امانی میشود. این در حالی است که در سرقت، از قبل هیچ رابطهی امانی بین سارق و کسی که مال او به سرقت رفته، وجود ندارد و سارق بدون رضایت دیگران و حتی گاهی با توسل به زور، اموال آنها را از تصرفشان خارج میکند. بنابراین، اگر شخصی اتومبیل دیگری را سرقت کند و سپس با آن تصادف نماید، مالک اتومبیل نمیتواند بهعنوان خیانت در امانت از سارق اتومبیل شکایت کند. زیرا از بین رفتن اتومبیل پس از سرقت صورت گرفته است.او در این حالت میتواند بهخاطر سرقت از این شخص شکایت کند و از دادگاه بخواهد که این شخص را به بازگرداندن مثل آن اتومبیل و یا قیمت آن، محکوم کند. در همین مثال اگر شخصی اتومبیل خود را به دیگری امانت دهد و امین که اتومبیل را در اختیار دارد، آن را بهعمد تلف کند و از بین ببرد، مرتکب خیانت در امانت شده است.
۳. تفاوت مهم دیگر آن است که بر خلاف سرقت که در آن رفتار مجرمانه (یعنی رفتاری که با آن جرم تحقق پیدا میکند) ربودن میباشد، جرم خیانت در با یکی از رفتارهای زیر واقع میشود. یعنی اگر امین هر یک از رفتارهای زیر را نسبت به مالی که نزد او است انجام دهد، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است:
الف. استعمال (به این معنا که مال امانی را بهشیوهای غیر از آنچه مورد توافق بوده، بهضرر مالک مورد استفاده قرار دهد.)
ب. تصاحب (یعنی اینکه امین با مال امانی همانند مالک برخورد کند. مانند اینکه مستأجر، مالی را که اجاره کرده است، به دیگری بفروشد)
ج. تلف کردن (یعنی از بین بردن مال امانی)
د. مفقود کردن
۴. تفاوت دیگری که بین سرقت و خیانت در امانت وجود دارد این است که سرقت فقط در مورد چیزی قابل تحقق است که ارزش اقتصادی داشته و به عبارت بهتر، قابل خرید و فروش باشد. ولی برای تحقق خیانت در امانت، چنین شرطی وجود ندارد. مثلاً ممکن است شخصی سندی را به دیگری بسپارد و امین آن را پاره یا گم کند. پس رفتار مجرمانه در خیانت در امانت میتواند در مورد یک مال یا نوشته و اسنادی مانند چک یا سفته و… واقع شود، ولی در سرقت حتما باید احراز شود که سندی که به سرقت رفته است، از حیث عرفی ارزش اقتصادی دارد.